The Crap That Is The World: Corona
Even vooraf: ik verdiep me niet in de laatste nieuwe samenzweringstheorieën en ik heb een hekel aan de ‘het is maar een griepje’ gedachtegang. Ik volg alle maatregelen al sinds het begin van de crisis op en ik roep iedereen op om dat ook te doen. Ik ben niet anti-masker of anti-overheid. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat ik geen mening kan of mag hebben over hoe het er hier aan toe gaat, en vermits mijn mening neerschrijven grotendeels mijn beroep is, doe ik dat hier ook.
‘Red onze zomer,’ werd er in maart en april gescandeerd door experts, nieuwsankers, en iedereen die ook maar een beetje een publiek heeft. Het ranzige gespuis dat luistert naar de naam COVID-19 had zoals iedereen wel weet zowat de hele wereld overgenomen, en als we allemaal een inspanning zouden doen dan was de zomer gered.
Goed, het zou moeten gepaard gaan met enkele veranderingen: een staycation zou de jaarlijkse trip naar de Griekse eilanden vervangen, van festivals moesten we absoluut niet dromen, en zelfs het EK voetbal en de Olympische Spelen moesten voor de bijl, maar zolang we de regels goed in onze oortjes knoopten, konden we uitkijken naar barbecuefeesten met vrienden en familie, lokale tripjes naar de plaatselijke zwemplas, en eindeloze gesprekken met geliefden tot zonsopgang.
En toch. Toch zit ik hier nu alleen achter mijn bureau, starend naar mijn lijstje van 2 mensen die ik in mijn vaste contactbubbel heb kunnen steken terwijl er buiten een combi passeert om de mensen uit de straten te houden. De zomer, beste vrienden, is om zeep.
Hoe komt dat toch?
Wel, ik ben geen viroloog of politicus (voor dat eerste moet je een diploma hebben en slim zijn en voor dat tweede heb ik niet genoeg connecties) maar het is heus niet zo moeilijk om te zien waar het allemaal is misgelopen.
Wat begon als een voorzichtige start naar een vrijer post-corona tijdperk (de bubbel van 4 personen, het beperkt openen van de horeca, …) culmineerde in geen tijd tot een ware ‘je m’en fous’ periode waarin de veiligheidsraad maatregelen liet vallen als ware het verkiezingsbeloftes. De kers op de shit cake was het ‘uitbreiden’ (zeg maar vernietigen) van onze persoonlijke bubbel naar 15 wisselende contacten, per persoon, per week.
“Epidemiologen en statistici zeiden bij die beslissing toen al dat het een slecht idee was. Zowel Marc Van Ranst als Erika Vlieghe waren er niet voor te vinden en ook biostatisticus Geert Molenberghs (KULeuven en UHasselt) legde aan de hand van een eenvoudige wiskundige oefening uit dat die bubbel van 15 in geen tijd fataal kon zijn.”
Het Nieuwsblad
Ik denk dat ik hier niet overdrijf als ik zeg dat die ‘bubbel’ van 15 eigenlijk hetzelfde was als zeggen ‘het maakt geen reet meer uit.’ Je moet geen doctoraat hebben om te weten dat dit wel een heel riskant manoeuvre was, en los van het feit dat verschillende experts tegen het invoeren van die sociale bubbel ballon zeppelin waren, werd het toch maar lekker ingevoerd. Ondertussen mochten we ook weer als sardientjes in low-cost vliegtuigen gaan zitten om aldaar de economie te gaan spekken (#staycation, iemand? Nee?) en zagen we overal ten lande overvolle terrassen en winkelstraten. Handhaving van de (afstands)maatregelen? Dat jaagt alleen maar betalende mensen weg en kost stemmen, dus daar leek geen enkele burgemeester of bestuurder zich aan te wagen.
Maar goed, dat was allemaal geen probleem want de overheid had hard gewerkt aan contact tracing en dat, gecombineerd met een rigoureuze opvolging van mensen die op reis vertrokken, moest er voor zorgen dat we nieuwe besmettingen in kaart konden brengen en zo eventuele besmettingshaarden makkelijk konden doven. In theorie.
Iedereen weet ondertussen wel dat de contact tracing een regelrechte ramp was, is, en waarschijnlijk in de (nabije) toekomst nog zal zijn en ook het opvolgen van de enorme aantallen reizende Belgen begint nu pas op gang te komen en gebeurde dus eigenlijk in het verleden gewoon niet.
Het hoefde dus allerminst te verbazen dat we, amper twee weken na het versoepelen van de maatregelen, al te kampen kregen met een zorgwekkende stijging. De overheid had beloofd om bij een bijna onvermijdelijke tweede uitbraak snel en met chirurgische precisie in te grijpen en om aan die belofte te voldoen deed de overheid vervolgens… Niets.
Ondanks het feit dat mensen met verstand van zaken al een tijd aan de alarmbel aan het trekken waren, kwam er van die chirurgische ingreep niks in huis, tot de Nationale Veiligheidsraad op 23 juli dan toch vergaderde. Wat volgde was zo ongeveer de meest impotente serie ‘maatregelen’ die de wereld ooit heeft gezien. De aangekondigde versoepelingen gingen niet door, er kwam een registratieplicht in de horeca, en men moest voortaan een mondmasker dragen op ‘drukke plaatsen’. Dit was hetzelfde als een open beenbreuk behandelen met een pleister.
Omdat er langs alle kanten nogal wat gemor ontstond, besloot men in de Wetstraat om onder het motto ‘allez dan’ op maandag 27 juli dan toch een nieuwe Veiligheidsraad te organiseren, waarna de ondertussen welbekende huidige maatregelen werden aangekondigd. Cathy Berx, the artist formerly known as ‘wie?’ deed daar even voor middernacht nog een schep bovenop door in haar provincie Antwerpen voor het eerst sinds WOII een avondklok in te voeren en de horeca verplicht te laten sluiten om 23u.
Zomer om zeep
En dan komen we terug bij de vraag ‘hoe komt dat toch?’ Als we Cathy Berx en haar toontje dat veel deed denken aan dat van een kwade leerkracht in de middelbare school mochten geloven lag het aan ons, het volk. Wij hadden immers bewezen dat we niet verantwoordelijk konden omspringen met een meer hands-off benadering en dus was het tijd om doortastend op te treden.
We weten allemaal dat Belgen zich niet graag aan de regeltjes houden. Voer er een paar in en onmiddellijk beginnen ‘s lands wijsneuzen gaten in de regelgeving te zoeken om toch maar hun ding te kunnen doen, maar ik denk niet dat we hier naar Jan met de Pet moeten kijken. Akkoord, na de uitbreiding van de bubbels begin juli was er van COVID-19 niks meer te zien in dit land, en natuurlijk zijn er een hoop burgers die zich niks aantrekken van eender welke maatregel, maar ik vind dat de mensen die aan de knoppen zitten misschien ook eens deftig in de spiegel moeten kijken.
- Eerst was er die ronduit belachelijke uitbreiding van de bubbel naar 15 mensen per persoon, per week, waarbij de Veiligheidsraad eigenlijk groen licht gaf om te zien wie je maar wilde, tegen het advies van de experten in.
- Het circus omtrent contact tracing was (en is) zo bedroevend slecht geregeld dat het bijna lachwekkend is, waardoor het invoeren van de eerder genoemde maatregelen nog veel gevaarlijker werd. Over het feit dat het systeem veel te laat komt en nu eigenlijk gewoon nog altijd niet werkt, hoef ik natuurlijk niet meer uit te weiden.
- Geen enkele stad of gemeente deed (voldoende) aan handhaving. Beelden van overvolle winkelstraten en volgepropte terrasjes waren schering en inslag, alsof er niks meer aan de hand was.
- Wanneer de Hoge Gezondheidsraad praktisch smeekte om mondmaskers in winkels verplicht te maken kwam de politiek veel te laat in actie. Mondmaskers waren immers ‘sterk aangeraden’ dus dat moest voldoende zijn. Zoals van Ranst al zei: ‘als je belastingen betalen sterk aanraadt, gaat ook bijna niemand dat doen.’ Dat was trouwens lang niet de eerste (of de laatste) keer dat de politieke wereld de adviezen van de veiligheidsraad ‘verkeerd interpreteerde.’
- Na weken te lopen lullen over het feit dat we allemaal best in ons eigen land zouden blijven deze zomer mocht ineens qua reizen alles. De formulieren die elke reiziger moet invullen zijn nu pas volledig ingevoerd (en dan is er nog niets gezegd over hoe efficiënt dit hele proces verloopt) dus hebben we al een halve zomer achter de rug met 0 opvolging, ook voor mensen die in de zogenaamde rode zones hebben gezeten. Met tweehonderd in een vliegtuig zitten om in het buitenland je krent in de zon te parkeren mag trouwens nog steeds.
Al deze versoepelingen, gecombineerd met een ‘achja, wat maakt het ook alweer uit’ attitude van veel bestuurders maakte dat COVID-19 bij heel wat mensen op een zijspoor werd geschoven, en dat kan toch geen verrassing zijn geweest? Wanneer je mensen na drie maanden ‘huisarrest’ los laat door de teugels op een week of drie tijd compleet te laten vliegen dan gaan er vanzelfsprekend niet al te veel burgers zijn die zich inhouden bij het vieren van hun herwonnen vrijheid. Vijftien mensen per week zien? Kom maar hier met die tuinfeesten, we hebben iets in te halen! Grenzen open? Korting in hotels in getroffen gebieden! Gezellig gaan flaneren in de winkelstraat? Niemand houdt afstand of draagt een masker, waarom zou ik dat doen?
Je kan dan wel schermen met ‘de burger heeft onvoldoende verantwoordelijkheid getoond,’ maar iedereen met een half brein (en dat ze dat hebben is toch het minste wat we van onze politici mogen verwachten) kon voorspellen wat er zou gebeuren. Achteraf praten is makkelijk, maar opnieuw: veel experts waarschuwden al voor de invoering van de ‘bubbel’ van 15 voor de gevolgen, dus zelfs in het theoretische geval dat 100% van de bevolking zich aan de maatregelen had gehouden, waren we nu waarschijnlijk in hetzelfde bedje ziek. Als je per ongeluk een snelheidsbord van 70 kilometer per uur hangt op een stuk baan dat nog in de bebouwde kom ligt, moet je ook niet komen zeiken dat mensen daar daadwerkelijk 70 rijden, denk ik dan.
De genieën die ons door deze crisis moeten loodsen hebben tot nu toe een blunderparcours achter de rug dat moet volstaan om een volledig seizoen van The Office van materiaal te voorzien (nog wat hits: de beruchte powerpoint, de constante lekken naar de pers, de belachelijk onduidelijke communicatie rondom bubbels, …) en nu betalen wij daar dus de prijs voor.
En het zijn geen solden: we betalen op sommige vlakken meer dan wat we moesten betalen in maart en april. In de provincie Antwerpen is het dragen van een mondmasker overal verplicht bijvoorbeeld, en mag je na 23.30u niet meer buiten komen tenzij je daar 1600 euro voor over hebt. Dat laatste is blijkbaar niet eens grondwettelijk, by the way. Wanneer Berx daarmee geconfronteerd werd had zij het volgende te zeggen:
“De avondklok ondemocratisch? Je hebt maar één absoluut grondrecht: het recht op leven”
Cathy Berx, gouverneur van Antwerpen
Tja. Zo is alles makkelijk uitgelegd. Als we dan toch geen rechten hebben buiten het recht op leven kan je net zo goed iedereen die besmet zou kunnen zijn opsluiten door de deur dicht te timmeren of iedere burger een enkelband rond het been slingeren, zo weten we direct waar iedereen op reis gaat. Overdrijf ik? Misschien. Wil Cathy Berx van ons land een griezelige dystopische politiestaat maken? Hoogstwaarschijnlijk niet. Toch vind ik zo’n avondklok een brug te ver. Die kwam er om illegale feestjes en samenscholingen te vermijden, maar daarvoor bestaat er al iets, namelijk een samenscholingsverbod. En ja, ik weet dat dat moeilijker te controleren en handhaven is, maar sinds wanneer baseren wij onze wetten op hoe moeilijk of makkelijk ze het leven van de politie maken?
Ik kan me maar niet van de indruk ontdoen dat een deel van deze maatregelen als een soort straf zijn opgelegd, of als overcompensatie voor het feit dat de overheid niet tijdig (lokaal) heeft kunnen ingrijpen en dus a day late and a dollar short is met hun nieuwe set maatregelen. Zelfs in volle lockdown was er geen sprake van een avondklok, ook niet toen onze bubbels werden uitgebreid naar 4 en 10 personen. Is die maatregel dan evenredig met wat ze, virologisch gezien, oplevert of is het eerder een soort power move? Wie zal het zeggen.
Maar het gaat natuurlijk niet alleen om die avondklok. Bepaalde sectoren zijn nu, zeker in de provincie Antwerpen, nog veel harder gescheten dan tijdens de eerste lockdown. De horeca mag bijvoorbeeld nog open blijven maar moet het doen met vier mensen per tafel en een sluitingsuur om 23u. Da’s niet doenbaar voor kleinere keten, bijvoorbeeld, en volledig sluiten is vaak ook geen optie want dit keer is er geen sluitingspremie omdat dat niet verplicht is. Ook evenementen die veel geld en tijd hebben geïnvesteerd in ‘coronaproofing’ zien hun moeite (en hun geld) nu als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Red kerst pasen de zomer 2021 2022
Nu kan je zeggen ‘da’s allemaal sneu, maar we maken hier de grootste gezondheidscrisis sinds WOII mee, natuurlijk gaan er dan bedrijven sneuvelen’ en dat is natuurlijk ook wel zo. We moeten allemaal opofferingen maken om hier door te komen, en de kans dat het land (en de rest van de wereld) hier hetzelfde ging uit komen, was al van in het begin nagenoeg nul. Ik hoop gewoon dat we, tot er een vaccin of behandeling bestaat, een gulden middenweg kunnen vinden. Waar die ligt weet ik niet, maar ik word dan ook niet betaald door de belastingbetaler om het land te leiden.
In ieder geval: ik weet dat het enorm belangrijk is om het aantal besmettingen zo laag mogelijk te houden en het zorgnet niet te overbelasten, maar er valt zeker ook iets te zeggen voor onze mentale en economische gezondheid. Nu al merk je dat er tijdens deze tweede ‘lockdown light’ veel meer polariserende zaken geschreven en gezegd worden, en dat het getouwtrek tussen voor- en tegenstanders van een strenge aanpak heviger wordt.
Het is natuurlijk niet simpel. De eerste lockdown was nog doenbaar omdat er toen een redelijk duidelijk doel werd gesteld: ‘red de zomer,’ maar de zomer is nog niet goed halverwege of we zitten al met een tweede golf die zo mogelijk nog erger lijkt te worden dan de eerste, en dus ook met een hoop nieuwe (en op sommige vlakken strengere) maatregelen. Je zou voor minder de hoop verliezen.
Op het nieuws zeggen ze dan dat mensen ‘coronamoe’ zijn. Helaas voor ons wordt corona niet moe, dus is het in ons aller belang dat we een koers varen waar de meeste mensen (zeikers zijn er altijd) zich in kunnen vinden. Dit ‘yo-yo’ verhaal waarbij we van lockdown naar (bijna) volledige vrijheid gaan en weer terug zie ik niet lang meer goed komen zonder in Amerikaanse toestanden te belanden of onze economische en mentale gezondheid compleet om zeep te helpen.
Om dat te bereiken moet niet alleen ‘het volk’ zich gaan gedragen, natuurlijk. Het is minstens even belangrijk dat onze politici eindelijk eens gaan doen waar ze voor betaald worden: het land leiden op een heldere en effectieve manier, zonder daarbij te veel aan postjes en stemmen te denken. ‘Gaat niet gebeuren,’ zeg je? Waarschijnlijk niet nee.